Ska sei!

Tekst og foto: Sigrid Bækholt
[email protected]

Fra Storhaug Bydelsavis nr 6 – 2009.

I slutten av oktober ga han ud bogå Ska sei! Salget tog av og bogå klattra raskt oppøve  Aftenbladets lokale bestsellarlista.

-Eg har samla inn og skreve ner gadespråget ispedd någen små dikt og historiar, fortelle Erling.

-Eg mottok mange dialektuttrykk te nettsiå stavangerguiden.com. På bibblå leste eg den håndskrevna bogå Stavanger Bymål fra 1925 som innehållt mange ord og uttrykk. Eg tog udgangspunkt i den.

Møje action i Varmen

-Kor komme din dialekt fra?
-Eg vokste opp inni Varmen i femti- og seksti-årå, nærmare bestemt i Arbeidergadå 5 i Jammerdalen. De e dialekten herfra eg kan. Me sa eg og ikkje je, hyttå og ikkje hytten. Me kom fra Varmen, ikkje fra østre bydel eller Storhaug.

I enden av Pedersgadå, rett før Møllehauen e der et dalsøkk. Det uoffisiella navnet på denne plassen e Jammerdalen. De va to byggmestrar fra Jæren som hadde reist husene her i et jækla kjappt tempo. Resultatet blei ikkje bra, og beboarne va ikkje fornødde me jobben som blei gjort. Det blei framsatt ein del klager, men byggmestrane emigrerte te USA og ga blaffen i heile Jammer-dalen. Klagingå og jamringå kan ver opphavet te navnet Jammerdalen. De e og någen som meine at navnet komme av elendige boforhold i dette strøget (Fra bogå, side 41).

-Kossen va de å voksa opp i Jammerdalen?
-Spennande! De skjedde någe heile veien og heila tiå. Me ongane i gadå va sterkt knytta te kverandre og holdt ihob. Me levde rett oppi industrien kor addle rundt oss jobba. De va og møje action! Kver tirsdag kom syddremaen. Då fekk me sidda på kjerrå hans innigjønå Pedersgadå te Diversen. Der måtte me gå av. Då va me i byen. Pedersgadå va den gangen byens stysste og viktigaste handlegada.

-Så kom di så tymmde udedassane. Grønnsaksbonden, eller Potetmaen, som me kalte han kom og forbi. Heile veien skjedde de någe i gadene rondt fabrikkane. Kanskje va de ein så hadde ramla ner og skada seg? Va beddoen (politi) på vei? Hadde majå henta någen i Badassen eller på Kjelvene. Va de slossing i Banavigå? Brann på Myllehauen eller Ramslandsbjerget? De va og mange fattigfolk og møje fyddla og elendighet. Me levde her i vår egen verden og visste ikkje koss de va på Tasta eller Madla eller andre plasser langt udføre byen.

Fekk kje spela inne nei!

-Mange musikare komme fra dette området?
-Ja, her va de liv! Nurk Twins, Hanabrødrene, Odd Stangeland og mange andre komme addle fra et lide område i Jammerdalen. Rett neri Pedersgadå sto de på steintrappå og øvde og spelte. Fekk kje spela inne nei!

-Koffårr komme så mange fra et lide område?
-Eg har min heilt egen teori om koffårr. Uansett kor me gjekk så hørrte me rytmane fra maskinane i fabrikkane. Kadom, kadom, kadom. Donnk datta, donnk datta. Addle rytmane satte seg fast inni håve! Eg kan gjenta mange av di når som helst.

Best i Badassen!

-Dine beste barndomsminner?
-Badassen! Der va de heilt enormt og fantastisk! Addle va der. Folkå fra hermetikken tog lønsjen sin der. Mor, mormor, morfar, farfar og tantar jobba addle på Stavanger Preserving. Der Prixen nå har flytta inn. Di holdt jo et lide aua me oss. Såg oss jo fra vinduet på jobben.

-Badassen? Kem brukte det ordet?
-Ijafall addle så va ongar her inne i femti- og seksti-årå.

SMS bestemme framtiå

-Kaffårr någen stavangerord tror du vil øveleva?
-Det e nok tenåringane i dag så bestemme øve språgutviklingå. Di ordå så bler tatt i brug gjønå SMS på mobilen kan komma te å øveleva.

-E der någen spesielle ord du syns ska øveleva?
Daier -Uden di så hadde livet vært fattigare både for spebarn, ungdommar og voksne :-).
Gadå -Ein viktige plass for oss i barndommen. Det va her de mesta skjedde, i gadå.
Gaggene -Det va alltid kjekt å mada gaggene i Breiavatnet.
Havvranakke -Et merkeligt uttrykk som alligavel representere særpreget me stavangerdialekten.
Mellemad -Kver gang eg hørre dette uttrykket så tenke eg på når eg va på feriekolonien Sanitas.
Rennelov -Det va alltid liga kjekt å få fri fra skolen og renna me rattkjelken.
Snoffla -Det har me vel addle gjort, men som regel så reise me oss og lere ittekvert.
Syddremaen -Han va greie både han og hesten han brukte.
Vannass -Du lå tynt ann om du hadde det i Badassen.
Vonnemaen -Eg traff han heldigvis aldri, men eg huske eg blei redde når han blei nevnt.